Biến đổi khí hậu là một trong những thách thức lớn nhất mà thế giới phải đối mặt hiện nay và Đông Nam Á cũng không ngoại lệ. Khu vực này là nơi sinh sống của hơn 650 triệu người và một số hệ sinh thái đa dạng sinh học nhất thế giới. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang đặt các hệ sinh thái này và những người phụ thuộc vào chúng vào nguy cơ gặp rủi ro. Bài tiểu luận này sẽ khám phá những thách thức và cơ hội do biến đổi khí hậu mang lại ở Đông Nam Á.
Những thách thức của biến đổi khí hậu ở Đông Nam Á
Đông Nam Á đặc biệt dễ bị tổn thương trước tác động của biến đổi khí hậu. Khu vực này đã trải qua các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và thường xuyên hơn, chẳng hạn như hạn hán, lũ lụt và bão nhiệt đới. Những sự kiện này có thể có tác động tàn phá đối với nông nghiệp, cơ sở hạ tầng và cộng đồng của khu vực.
Một trong những tác động đáng kể nhất của biến đổi khí hậu ở Đông Nam Á là an ninh lương thực. Nông nghiệp là một ngành quan trọng đối với nền kinh tế của khu vực, cung cấp sinh kế cho hàng triệu người. Tuy nhiên, những thay đổi về nhiệt độ và mô hình lượng mưa có thể dẫn đến mất mùa, giảm năng suất và chất lượng cây trồng thấp hơn. Đổi lại, điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu lương thực, giá lương thực cao hơn và suy dinh dưỡng.
Biến đổi khí hậu cũng đang ảnh hưởng đến nguồn nước của Đông Nam Á. Khu vực này là nơi có nhiều con sông lớn, bao gồm sông Mekong, Irrawaddy và Chao Phraya, cung cấp nước cho hàng triệu người. Tuy nhiên, lượng mưa thay đổi có thể dẫn đến tình trạng thiếu nước, không chỉ ảnh hưởng đến nông nghiệp mà còn cả sinh hoạt và công nghiệp. Ngoài ra, mực nước biển dâng đang gây ra hiện tượng xâm nhập mặn ở các vùng ven biển, có thể làm ô nhiễm nguồn nước ngọt và làm trầm trọng thêm tình trạng khan hiếm nước.
Tác động của biến đổi khí hậu không chỉ về môi trường mà còn về xã hội và kinh tế. Các cộng đồng dễ bị tổn thương ở Đông Nam Á, chẳng hạn như các nhóm bản địa và những người sống trong cảnh nghèo đói, bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu. Họ có thể thiếu khả năng tiếp cận các nguồn lực để thích ứng với các điều kiện thay đổi và có thể bị buộc phải di cư hoặc gánh nợ để đối phó với các tác động của biến đổi khí hậu.
Cơ hội của biến đổi khí hậu ở Đông Nam Á
Bất chấp những thách thức, cũng có những cơ hội do biến đổi khí hậu mang lại ở Đông Nam Á. Một cơ hội là tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo. Đông Nam Á có nguồn năng lượng tái tạo dồi dào, bao gồm năng lượng mặt trời, gió và thủy điện. Phát triển các nguồn này có thể làm giảm sự phụ thuộc của khu vực vào nhiên liệu hóa thạch, giảm phát thải khí nhà kính và tạo cơ hội việc làm mới.
Một cơ hội khác là tiềm năng cho các giải pháp dựa vào thiên nhiên đối với biến đổi khí hậu. Đông Nam Á là nơi có một số hệ sinh thái đa dạng sinh học nhất thế giới, bao gồm rừng nhiệt đới, rạn san hô và rừng ngập mặn. Những hệ sinh thái này có thể cung cấp một loạt các dịch vụ, bao gồm lưu trữ carbon, kiểm soát xói mòn và lọc nước. Bảo vệ và phục hồi các hệ sinh thái này không chỉ giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu mà còn mang lại lợi ích kinh tế như du lịch sinh thái và nông nghiệp bền vững.
Cuối cùng, biến đổi khí hậu mang đến cơ hội hợp tác khu vực. Nhiều thách thức do biến đổi khí hậu gây ra ở Đông Nam Á là xuyên biên giới, đòi hỏi hành động phối hợp giữa các quốc gia. Ví dụ, sông Mekong chảy qua 6 quốc gia trong khu vực đã và đang chịu tác động của biến đổi khí hậu. Hợp tác giữa các quốc gia này là cần thiết để quản lý tài nguyên nước bền vững và thích ứng với các điều kiện thay đổi.
Biến đổi khí hậu ở Philippines
Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) đã công bố báo cáo mới nhất vào tháng 8 năm 2021, cung cấp thông tin cập nhật về tác động của biến đổi khí hậu trên toàn cầu, đặc biệt là ở Philippines. Báo cáo nhấn mạnh những tác động sau đây của biến đổi khí hậu đối với Philippines:
- Tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan: Philippines đã trải qua các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và thường xuyên hơn, bao gồm bão, lũ lụt và hạn hán. Biến đổi khí hậu dự kiến sẽ làm trầm trọng thêm những sự kiện này, dẫn đến thiệt hại gia tăng đối với cơ sở hạ tầng và nông nghiệp, di dời cộng đồng và thiệt hại về người.
Trong hai thập kỷ qua, đã có một số thay đổi về tần suất bão ở Philippines. Theo dữ liệu từ Cơ quan Quản lý Dịch vụ Thiên văn, Địa vật lý và Khí quyển Philippines (PAGASA), đã có sự gia tăng số lượng các cơn bão đi vào Khu vực Trách nhiệm của Philippines (PAR) trong 20 năm qua. PAR là khu vực mà PAGASA chịu trách nhiệm đưa ra các khuyến cáo về thời tiết và nó bao phủ một khu vực bao gồm Philippines và một phần phía tây Thái Bình Dương.
Cụ thể, dữ liệu của PAGASA cho thấy từ năm 2001 đến năm 2020, trung bình có 19 cơn bão nhiệt đới đi vào PAR mỗi năm, cao hơn mức trung bình hàng năm là 15 cơn bão nhiệt đới được ghi nhận từ năm 1961 đến năm 2000. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là con số Số cơn bão thực sự đổ bộ vào Philippines có thể thay đổi theo từng năm, tùy thuộc vào các yếu tố như kiểu gió và nhiệt độ bề mặt biển.
Bên cạnh sự gia tăng về số lượng các cơn bão đi vào PAR, cũng có một số bằng chứng cho thấy các cơn bão trong khu vực có thể trở nên dữ dội hơn. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications vào năm 2020 cho thấy tần suất các cơn bão rất mạnh ở phía tây Bắc Thái Bình Dương, bao gồm Philippines, đã gia tăng. Nghiên cứu cho rằng sự gia tăng này có thể là do sự thay đổi nhiệt độ bề mặt nước biển và mô hình hoàn lưu khí quyển, phù hợp với tác động của sự nóng lên toàn cầu.
Nhìn chung, trong khi tần suất các cơn bão đổ bộ vào Philippines không tăng đáng kể trong hai thập kỷ qua, thì số lượng các cơn bão đổ bộ vào PAR đã tăng lên và một số bằng chứng cho thấy các cơn bão trong khu vực có thể trở nên dữ dội hơn. . Những thay đổi này có ý nghĩa quan trọng đối với Philippines, bao gồm khả năng xảy ra lũ lụt, sạt lở đất thường xuyên và nghiêm trọng hơn, cũng như thiệt hại cho cơ sở hạ tầng và nông nghiệp.
- Nước biển dâng và lũ lụt ven biển: Philippines là một quốc gia nằm ở vùng trũng thấp với đường bờ biển dài nên đặc biệt dễ bị tổn thương trước mực nước biển dâng. Báo cáo dự đoán rằng mực nước biển toàn cầu có thể tăng tới 2 mét vào cuối thế kỷ này, điều này sẽ gây ra những tác động đáng kể đối với Philippines, bao gồm lũ lụt ven biển, xâm nhập mặn vào các nguồn nước ngọt và di dời cộng đồng.
Báo cáo này của IPCC cho thấy mực nước biển toàn cầu đã tăng khoảng 0,2 mét kể từ cuối thế kỷ 19 và dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong tương lai. Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng mực nước biển dâng ở khu vực Tây Thái Bình Dương, trong đó có Philippines, có thể cao hơn mức trung bình toàn cầu.
Một số nghiên cứu gần đây đã tập trung đặc biệt vào mực nước biển dâng ở Philippines. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Communications vào năm 2018 đã sử dụng dữ liệu vệ tinh để ước tính rằng mực nước biển xung quanh Philippines đã tăng khoảng 3,3 mm mỗi năm kể từ năm 1993. Nghiên cứu cho thấy tốc độ tăng mực nước biển này nhanh hơn mức trung bình toàn cầu và có khả năng tiếp tục trong tương lai.
Một nghiên cứu khác được công bố trên tạp chí Thay đổi môi trường khu vực vào năm 2020 đã xem xét tính dễ bị tổn thương của các cộng đồng ven biển ở Philippines trước mực nước biển dâng. Nghiên cứu cho thấy khoảng 1.200 cộng đồng ven biển ở Philippines có nguy cơ lũ lụt cao do mực nước biển dâng, đặc biệt là ở các khu vực như Visayas và vùng Mindanao.
Tác động của mực nước biển dâng đối với Philippines là rất lớn và có phạm vi rộng. Mực nước biển dâng cao có thể dẫn đến lũ lụt ven biển thường xuyên và nghiêm trọng hơn, xói mòn bờ biển, mất môi trường sống ven biển và xâm nhập mặn vào các nguồn nước ngọt. Những tác động này có thể gây ra những hậu quả đáng kể về kinh tế, xã hội và môi trường, đặc biệt đối với các cộng đồng ven biển dễ bị tổn thương.
Tóm lại, các ấn phẩm khoa học cho thấy mực nước biển đang dâng cao ở Philippines và xu hướng này có thể sẽ tiếp tục trong tương lai. Mực nước biển dâng dự kiến sẽ có tác động đáng kể đến đất nước, đặc biệt là các khu vực và cộng đồng ven biển. Do đó, điều quan trọng đối với Philippines là phải hành động để giảm thiểu và thích ứng với các tác động của mực nước biển dâng, thông qua các biện pháp như bảo vệ bờ biển, quy hoạch sử dụng đất bền vững và các chiến lược giảm thiểu rủi ro thiên tai.
- Tác động tiêu cực đến nông nghiệp: Nông nghiệp là một ngành quan trọng đối với Philippines, mang lại sinh kế cho hàng triệu người dân. Biến đổi khí hậu dự kiến sẽ làm giảm năng suất nông nghiệp trong nước, đặc biệt là đối với lúa gạo, một loại cây trồng chủ lực. Báo cáo cho thấy nếu không có các biện pháp thích ứng đáng kể, năng suất cây trồng có thể giảm tới 75% ở một số vùng của đất nước.
Giảm sản lượng cây trồng: Biến đổi khí hậu dự kiến sẽ dẫn đến các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và thường xuyên hơn, chẳng hạn như hạn hán và lũ lụt, có thể gây thiệt hại cho mùa màng và giảm sản lượng. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Climatic Change năm 2015 cho thấy năng suất lúa ở Philippines có thể giảm 10-20% vào những năm 2050 do biến đổi khí hậu.
Tăng áp lực sâu bệnh: Biến đổi khí hậu cũng có thể làm tăng tỷ lệ và mức độ nghiêm trọng của sâu bệnh, có thể gây hại cho cây trồng và giảm sản lượng. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí PLOS ONE vào năm 2019 cho thấy biến đổi khí hậu có khả năng làm tăng tỷ lệ mắc bệnh lúa ở Philippines, điều này có thể dẫn đến thiệt hại đáng kể về mùa màng.
Suy thoái đất: Biến đổi khí hậu cũng có thể dẫn đến suy thoái đất, vì nhiệt độ tăng và thay đổi lượng mưa có thể ảnh hưởng đến độ ẩm và chất dinh dưỡng của đất. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Agricultural Systems vào năm 2020 cho thấy biến đổi khí hậu có khả năng làm tăng xói mòn đất ở Philippines, điều này có thể ảnh hưởng đến độ phì nhiêu của đất và năng suất nông nghiệp.
- Tác động sức khỏe: Biến đổi khí hậu dự kiến sẽ làm tăng tỷ lệ mắc các bệnh do véc tơ truyền, chẳng hạn như sốt xuất huyết và sốt rét, ở Philippines. Các sự kiện nhiệt độ cực đoan cũng có thể dẫn đến sự gia tăng các bệnh liên quan đến nhiệt, đặc biệt là ở những nhóm dân số dễ bị tổn thương.
- Khan hiếm nước: Philippines đã trải qua tình trạng khan hiếm nước ở một số vùng của đất nước và biến đổi khí hậu dự kiến sẽ làm trầm trọng thêm vấn đề này. Những thay đổi về mô hình lượng mưa và nhiệt độ cao hơn có thể dẫn đến hạn hán thường xuyên và nghiêm trọng hơn, làm giảm khả năng cung cấp nước cho sinh hoạt, nông nghiệp và công nghiệp.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Quản lý tài nguyên nước vào năm 2020 đã phân tích tác động của biến đổi khí hậu đối với nguồn nước sẵn có ở Philippines. Nghiên cứu cho thấy rằng trong một kịch bản phát thải cao, nguồn nước sẵn có trong nước có khả năng giảm tới 40% vào cuối thế kỷ này, do những thay đổi về lượng mưa và sự thoát hơi nước. Một nghiên cứu khác được công bố trên cùng một tạp chí vào năm 2021 đã xem xét tác động của biến đổi khí hậu đối với nguồn nước ngầm ở Philippines. Nghiên cứu cho thấy tốc độ bổ sung nước ngầm có khả năng giảm do những thay đổi về mô hình lượng mưa và tăng lượng bốc hơi nước, điều này có thể dẫn đến giảm lượng nước ngầm sẵn có ở một số khu vực.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Tính bền vững vào năm 2020 đã xem xét tác động của biến đổi khí hậu đối với nguồn cung cấp nước của Metro Manila, nơi sinh sống của hơn 12 triệu người. Nghiên cứu cho thấy biến đổi khí hậu có thể dẫn đến hạn hán thường xuyên và nghiêm trọng hơn trong khu vực, dẫn đến tình trạng thiếu nước và gia tăng cạnh tranh về nguồn nước. Báo cáo Đánh giá Biến đổi Khí hậu của Philippines năm 2018 do Ủy ban Biến đổi Khí hậu của Philippines thực hiện, nêu bật những tác động của biến đổi khí hậu đối với tài nguyên nước ở quốc gia này. Báo cáo lưu ý rằng biến đổi khí hậu dự kiến sẽ dẫn đến các mô hình lượng mưa thay đổi và khó lường hơn, có thể ảnh hưởng đến độ tin cậy và tính sẵn có của tài nguyên nước.
- Mất đa dạng sinh học: Philippines là một trong những quốc gia đa dạng sinh học nhất trên thế giới, nhưng biến đổi khí hậu dự kiến sẽ có tác động đáng kể đến các hệ sinh thái của quốc gia này. Báo cáo cho rằng các rạn san hô, rừng ngập mặn và cỏ biển của đất nước có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng do nhiệt độ tăng, dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học và mất các dịch vụ hệ sinh thái.
Tóm lại, IPCC mới nhất và hầu hết các báo cáo mới nhất của cộng đồng khoa học đều nhấn mạnh tác động đáng kể của biến đổi khí hậu đối với Philippines, với tần suất và cường độ gia tăng của các hiện tượng thời tiết cực đoan, mực nước biển dâng, tác động tiêu cực đến nông nghiệp, tác động đến sức khỏe, khan hiếm nước và mất đa dạng sinh học. Tuy nhiên, báo cáo cũng nhấn mạnh rằng có những cơ hội để giảm thiểu và thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu như giảm phát thải khí nhà kính, phát triển các nguồn năng lượng tái tạo và thực hiện các giải pháp dựa vào thiên nhiên.
Để đi xa hơn
